Lektor i akolita spełniają własną posługę w celebracji liturgicznej, a zwłaszcza w Eucharystii. Jednak w zakres ich zadań wchodzą także czynności związane z przygotowaniem miejsca i rzeczy potrzebnych do liturgii oraz przygotowanie wiernych do dobrego uczestnictwa i spełniania właściwych dla nich i powierzonych im czasowo funkcji liturgicznych. Spełnianie przez lektorów i akolitów własnych posług w liturgii ma kształtować ich specyficzną duchowość skoncentrowaną wokół słowa Bożego i Eucharystycznej Ofiary.
NABÓR DODATKOWY NA STUDIUM POSŁUG STAŁYCH 2024/25 TRWA DO KOŃCA SIERPNIA 2024!
Zapoznaj się z Zasadami wykonywania posługi lektora i akolity w Diecezji Bydgoskiej.
Zasady wykonywania posług lektora i akolity ustanowionego w Diecezji Bydgoskiej, zatwierdzone przez Biskupa Bydgoskiego, dn. 26.02.2021 r.:
Delegatem ds. posług lektoratu i akolitatu w Diecezji Bydgoskiej jest ks. Karol Rawicz-Kostro (mail: liturgicznabydgoszcz@gmail.com)
(dekret mianujący na okres 5 lat z dn. 11.03.2021 r.).
Do grona formatorów zostali włączeni:
ks. dr Mateusz Nowak oraz ks. Michał Borowski.
USTANOWIONY LEKTOR
1. Odpowiednio przygotowani świeccy są zdolni, by otrzymać od świętych pasterzy te urzędy kościelne i posługi, które wolno im piastować zgodnie z przepisami prawa (KPK kan. 228 § 1).
2. Wierni świeccy, posiadający wiek i przymioty ustalone zarządzeniem Konferencji Episkopatu, mogą być na stałe przyjęci, przepisanym obrzędem liturgicznym, do posługi lektora i akolity, udzielenie jednak tych posług nie daje im prawa do utrzymania czy wynagrodzenia ze strony Kościoła (KPK, kan. 230 § 1).
3. Na mocy sakramentu chrztu świętego wszyscy wierni uczestniczą w kapłańskim, prorockim i królewskim posłannictwie Chrystusa, który stale żyje i działa w Kościele mocą Ducha Świętego. Otrzymują w tym sakramencie charakter sakramentalny, „który konsekruje ich do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym”, czyli „uzdalnia i włącza chrześcijan do służenia Bogu przez żywy udział w świętej liturgii Kościoła”. Zatem także wierni świeccy mogą wypełniać we wspólnocie przewidziane przez prawo urzędy i posługi. Wśród nich szczególne miejsce zajmują posługa lektoratu i akolitatu. Papież Paweł VI zalecił, aby do tych posług powoływano świeckich mężczyzn, żyjących w świecie, a nie tylko kandydatów do sakramentu święceń (Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom). W 2021 r. papież Franciszek poszerzył możliwość zlecenia tych posług także kobietom. KEP w odniesieniu do tej możliwości określiła wiek (25 lat) i przymioty jakie powinni posiadać kandydaci i kandydatki do posług stałego lektora i akolity – którzy muszą być przede wszystkim osobami ochrzczonymi i bierzmowanymi – powinni oni odznaczać się wzorowym życiem moralnym, apostolskim oddaniem, bezinteresownością, szczerą pobożnością i gorliwym życiem sakramentalnym, szczególnym umiłowaniem Pisma Świętego i Eucharystii oraz duchem posłuszeństwa Kościołowi. Muszą oni posiadać także odpowiednie przymioty intelektualne, wystarczającą wiedzę o tej posłudze w Kościele, wyróżniać się solidnością w pracy oraz umiejętnością współpracy z innymi. Winni cieszyć się dobrą opinią i być akceptowani przez wiernych wspólnoty, do której należą i w której będą wypełniać powierzone im zadania. Do pełnienia swych zadań powinni być przygotowani przez odpowiednią formację.
4. Należy odróżnić praktykę błogosławienia młodych chłopców do czytania słowa Bożego od posługi lektora. Nie otrzymują oni posługi (ministerium) lektoratu, lecz błogosławieństwo do pełnienia funkcji (munus) ministranta słowa Bożego.
5. Lektor jest ustanowiony do wykonywania czytań z Pisma Świętego, z wyjątkiem Ewangelii. Może on podawać intencje modlitwy powszechnej, a gdy nie ma psałterzysty, może również wykonać psalm między czytaniami. W celebracji eucharystycznej lektor ma właściwą mu funkcję, którą on sam winien pełnić, nawet jeśli są obecni duchowni wyższych stopni (OWMR 99).
6. Szatą lektora jest alba przepasana cingulum (dla kobiet – strój świecki, godny). Jeśli alba nie osłania dokładnie ubrania wokół szyi, przed włożeniem alby nakłada humerał. Lektor może zawiesić na szyi krzyż-znak określający jego posługę (zgodny z Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej).
7. Zadania lektora w trakcie Mszy to:
– wnoszenie Ewangeliarza w procesji wejścia, jeśli nieobecny jest diakon (OWMR 194);
– wykonywanie z ambony czytań przed Ewangelią (OWMR 196); gdy jest kilka czytań, dobrze je rozdzielić na kilku lektorów (bądź ministrantów słowa Bożego);
– wykonywanie psalmu pod nieobecność psałterzysty (OWMR 196);
– gdy nie ma diakona podawanie z ambony intencji modlitwy powszechnej po wstępie wygłoszonym przez kapłana (OWMR 197);
– jeżeli nie ma śpiewu na wejście ani na Komunię odczytanie odpowiednich antyfon (OWMR 48, 81, 198);
– jeśli nie ma kantora, kieruje śpiewem oraz uczestnictwem wiernych w liturgii (MQ V);
– jeżeli Mszę odprawia kapłan o słabym wzroku lub chory, a nie ma innego kapłana lub diakona, może odczytać Ewangelię (opuszcza się błogosławieństwo, a celebrans wypowiada tylko słowa „Pan z wami” i na koniec całuje księgę (Tres abhinc annos, 18b);
8. Zadania lektora poza liturgią obejmują:
– przygotowanie wiernych do godnego przyjęcia sakramentów;
– pomoc w przygotowaniu ministrantów słowa Bożego do wykonywania ich funkcji;
– pomoc w przygotowaniu i prowadzeniu katechezy dorosłych;
– zaangażowanie w inne formy posługi słowa w parafii;
– ożywienia misyjnych zadań parafii;
– animowanie życia modlitewnego w parafii;
– wspieranie rodzin przed pogrzebem i po pogrzebie bliskich;
(por. Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej nr 43).
9. Lektor, świadomy przyjętego urzędu, powinien dokładać wszelkich starań i korzystać z odpowiednich środków, aby coraz pełniej zdobywał szczere i żywe umiłowanie oraz poznanie Pisma Świętego i w ten sposób stawał się doskonalszym uczniem Pana (Ministeria Quaedam, V).
10. Ponadto:
– gdy nie ma kapłana ani diakona, lektor (lub akolita) może prowadzić Wigilię przy zmarłym i przy pogrzebie stacje w domu zmarłego i na cmentarzu;
– ustanowiony lektor (i akolita) może sprawować wybrane błogosławieństwa oraz prowadzić wybrane nabożeństwa (Nieszpory, Droga Krzyżowa, Gorzkie Żale, itp.), w przypadku akolity również nabożeństwa z wystawieniem Najświętszego Sakramentu;
– we Mszy sprawowanej w dawnej formie rytu rzymskiego ustanowiony lektor może wykonać lekcję we mszy śpiewanej (pismo PCED prot. 24/92 oraz 39/2011L) oraz we mszy śpiewanej przynieść i odnieść kielich.
11. W odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny, czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych (Sacrosanctum Concillium, nr 28). Dlatego zgodnie z zasadą podziału funkcji liturgicznych i posług, lektor (ani akolita) nie powinni z zasady wykonywać innych czynności liturgicznych, np. funkcji zakrystiana, zbierać ofiary mszalne, itp. Inną funkcję mogą pełnić wyjątkowo, np. gdy brak właściwych osób, a czynności te musiałby wykonać celebrans.
12. Sposób wykonywania posługi lektora (i akolity) oraz ich formacji określają: Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej w Polsce (27 XI 2008) oraz Zasady wykonywania posług lektora i akolity w Diecezji Bydgoskiej (26 II 2021).
USTANOWIONY AKOLITA
1. Odpowiednio przygotowani świeccy są zdolni, by otrzymać od świętych pasterzy te urzędy kościelne i posługi, które wolno im piastować zgodnie z przepisami prawa (KPK kan. 228 § 1).
2. Wierni świeccy, posiadający wiek i przymioty ustalone zarządzeniem Konferencji Episkopatu, mogą być na stałe przyjęci, przepisanym obrzędem liturgicznym, do posługi lektora i akolity, udzielenie jednak tych posług nie daje im prawa do utrzymania czy wynagrodzenia ze strony Kościoła (KPK, kan. 230 § 1).
3. Akolita jest ustanowiony po to, aby usługiwał przy ołtarzu oraz pomagał kapłanowi i diakonowi. Przede wszystkim ma przygotowywać ołtarz i naczynia liturgiczne oraz w razie potrzeby rozdawać wiernym Komunię Świętą, której jest szafarzem nadzwyczajnym. W posługiwaniu przy ołtarzu akolita ma właściwe mu funkcje, które on sam winien pełnić. (OWMR 98).
4. Zadania akolity w trakcie Mszy Świętej to:
– troszczy się o czystość ołtarza, naczyń liturgicznych, tzw. bielizny kielichowej, szat liturgicznych, przygotowuje kielich, ampułki, cyboria, pateny w zakrystii oraz o ważność materii sakramentu!
– niesie krzyż w procesji do ołtarza (OWMR 188);
– podaje księgi oraz naczynie z wodą święconą kapłanowi i diakonowi, (OWMR 189);
– po zakończeniu modlitwy powszechnej, o ile diakon jest nieobecny, rozkłada na ołtarzu korporał, puryfikaterz, kielich, palkę i mszał (OWMR 190);
– pomaga kapłanowi w przyjmowaniu darów ludu; przyniesienie na ołtarz chleb i wino przez ministrantów podaje kapłanowi; jeżeli używa się kadzidła, podaje kadzielnicę, asystuje przy okadzaniu darów, krzyża i ołtarza; okadza kapłana i lud (OWMR 190);
– pełni funkcję nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej, jeśli jest taka konieczność (OWMR 191);
– jeśli Komunii Świętej udziela się pod dwiema postaciami, akolita podaje kielich przyjmującym Komunię albo trzyma go, jeśli Komunii udziela się przez zanurzenie; resztę Krwi Chrystusa, która pozostała, winien spożyć przy ołtarzu kapłan lub diakon albo też sam ustanowiony akolita, który posługiwał przy kielichu (OWMR 284b),
– oczyszczanie i porządkowanie naczyń liturgicznych, czyli puryfikacja naczyń liturgicznych; akolita pomaga kapłanowi i/lub diakonowi w tych czynnościach, a gdy nie ma diakona przenosi wszystkie naczynia na kredens i tam sam je puryfikuje (OWMR 192), wcześniej jednak cała Krew Pańska powinna zostać spożyta przy samym ołtarzu (OWMR 279); do puryfikacji używa się wody lub wina i wody (OWMR 279); puryfikację można przeprowadzić zarówno po Komunii jak i zaraz po Mszy świętej (OWMR 279) – w drugim wypadku naczynia do czasu puryfikacji przykrywa się.
5. Udzielanie Komunii Świętej w trakcie Ofiary Eucharystycznej należy w pierwszej kolejności do kapłana celebrującego (przewodniczącego liturgii) i do koncelebransów (Redemptionis Sacramentum, nr 88). Uwydatniają oni związek sprawowanej Eucharystii z aktem sakramentalnej Komunii. W razie potrzeby mogą im pomagać inni kapłani oraz diakoni. Ilekroć nie ma na miejscu kapłana lub diakona oraz gdy spełnienie tej posługi utrudnia im choroba, podeszły wiek lub duszpasterskie obowiązki albo gdy liczba wiernych przystępujących do Stołu Pańskiego jest bardzo wielka, przez co sprawowanie Mszy świętej albo innej świętej czynności zbytnio by się przedłużało, Komunii świętej udzielać może jako szafarz nadzwyczajny prawnie ustanowiony akolita.
6. Zadania akolity poza liturgią obejmują:
– angażuje się w przygotowanie i prowadzenie adoracji Najświętszego Sakramentu;
– niesie pomoc potrzebującym, organizuje parafialny wolontariat lub wspomaga diakona;
– może zajmować się formacją liturgiczną tych, którym zleca się funkcje liturgiczne;
– może błogosławić starców, pozostających w domu, podczas zanoszenia Komunii Świętej, żegnając się i wzywając Bożego błogosławieństwa słowami: „Niech nas Bóg błogosławi, broni od wszelkiego zła i doprowadzi do życia wiecznego” lub posługując się modlitwą z „Obrzędów błogosławieństw” nr 285.
– przygotowuje wiernych do godnego przyjęcia sakramentów;
– otacza szczególną troską chorych w domach, szpitalach, hospicjach poprzez zanoszenie im Najświętszego Sakramentu;
– pomaga w przygotowaniu i prowadzeniu katechezy dorosłych;
– angażuje się w prowadzenie nabożeństw w parafii;
– wspiera rodziny przed pogrzebem i po pogrzebie bliskich;
(por. Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej nr 43).
7. Jeśli nie ma kapłana i diakona lub z ważnego powodu nie mogą oni być obecni, wówczas akolita może wystawić Najświętszy Sakrament do publicznej adoracji, a następnie go schować. Wszyscy oni mogą dokonać wystawienia przez otwarcie tabernakulum, a także, jeśli okoliczności tero wymagają, mogą postawić puszkę na ołtarzu lub umieścić Hostię w monstrancji. Na końcu adoracji chowają Najświętszy Sakrament do tabernakulum. Nie wolno im jednak udzielać błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem.
8. Szatą akolity jest alba przepasana cingulum. Jeśli alba nie osłania dokładnie ubrania wokół szyi, przed włożeniem alby nakłada humerał. Akolita może zawiesić na szyi krzyż-znak określający jego posługę (zgodny z Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej).
9. Ponadto:
– gdy nie ma kapłana ani diakona, akolita może prowadzić Wigilię przy zmarłym i przy pogrzebie stacje w domu zmarłego i na cmentarzu;
– ustanowiony akolita może sprawować wybrane błogosławieństwa (zgodnie z księgą Obrzędy błogosławieństw) oraz prowadzić wybrane nabożeństwa;
– we Mszy sprawowanej w dawnej formie rytu rzymskiego (tzw. trydenckiej) ustanowiony lektor/akolita może wykonać lekcję we mszy śpiewanej (pismo PCED prot. 24/92 oraz 39/2011L) oraz we mszy śpiewanej przynieść i odnieść kielich.
10. W odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny, czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych (Sacrosanctum Concillium, nr 28). Dlatego zgodnie z zasadą podziału funkcji liturgicznych i posług, akolici gdy pełnią swoją posługę liturgiczną nie powinni z zasady wykonywać innych czynności liturgicznych, np. funkcji zakrystiana, zbierać ofiary mszalne, itp. Inną funkcję mogą pełnić wyjątkowo, np. gdy brak właściwych osób, a czynności te musiałby wykonać celebrans.
11. Sposób wykonywania posług lektora i akolity oraz ich formacji określają: Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej w Polsce (27 XI 2008) oraz Zasady wykonywania posług lektora i akolity w Diecezji Bydgoskiej (26 II 2021).